เครื่องมือประมงลุ่มน้ำป่าสัก

ชื่อภาษาไทย : ลัน

ชื่อภาษาอังกฤษ : Bamboo tube trap

ลักษณะเครื่องมือประมง

            เป็นอุปกรณ์จับปลาไหล ลันทำมาจากไม้ไผ่ลำขนาดใหญ่ ความยาวของลำไม้ไผ่ที่นำมาทำลันนั้น ยาวประมาณ 3 – 5 ปล้องของลำไม้ไผ่ เมื่อได้มาแล้วจะทำการเจาะปล้องไม้ไผ่ให้ทะลุถึงก้น โดยจะเหลือปล้องสุดท้ายไว้ ส่วนด้านบนเปิดโล่งเพื่อทำเป็นทางเข้า โดยใช้ไม้ไผ่สานทำเป็นกรวยงา เพื่อใส่ปิดปากกระบอกไม้ไผ่ และเป็นทางเข้าของปลาไหล ส่วนต้นล่างของกระบอกจะเจาะช้องขนาดกว้าง 1 เซนติเมตร ยาวประมาณ 15 – 20 เซนติเมตร เพื่อระบายน้ำ

วิธีการทำประมง

            เลือกทำเลที่อยู่ของปลาไหลตามแหล่งน้ำ ซึ่งส่วนมากจะมีความลึกประมาณขนาดหัวเข่า เตรียมเหยื่อสำหรับล่อปลาไหล ตามลักษณะการกิน ซึ่งเป็นอาหารจำพวกของเน่าเสีย มีกลิ่นเน่ารุนแรง จึงต้องเตรียมเยื่อพวกหอยสับ ปลาสับ ปูนาทุบ หมักทิ้งไว้ให้เน่า นำเยื่อที่เตรียมเสร็จแล้วใส่ในลัน โดยการแกะเอางา ออกนำเยื่อใส่ แล้วปิดงาไม้เสียบล็อกไว้ นำไปวางนอนลงกับพื้น

เวลาทำการประมง  กลางคืน

ฤดูกาล  ทุกฤดูกาล

สัตว์น้ำที่จับได้  ปลาไหล

แหล่งทำการประมง  แม่น้ำ ริมคลอง หนอง และบึง

ชื่อภาษาไทย : ลอบนอน

ชื่อภาษาอังกฤษ : Horizontal cylinder trap

ลักษณะเครื่องมือประมง

            ลอบนอนมีลักษณะเป็นกระบอก ก้นลอบเป็นรูปรีๆ สามารถเปิดเอาปลาออกทางก้นลอบได้ ลอบนอนมีความยาวตั้งแต่ 1 – 2 เมตร เหลาซี่ไม้ไผ่กลมๆ ประมาณ 30 ซี่ มัดด้ายเชือกไม้ไผ่ แต่ละซี่จะห่างกันแต่ละซี่ประมาณ 1 – 3 เซนติเมตร ปากลอบดักปลาทำงาน 2 ชั้น เมื่อปลาเข้าไปแล้วจะว่ายออกไม่ได้ ลอบนอนใช้กับน้ำไหล ไม่ต้องใช้เหยื่อล่อ

วิธีการทำประมง

            ใช้ดักปลาบริเวณน้ำไหล โดยใช้แผงเฝือกต่อจากปากทางเข้าลอบนอนกั้นขวางทางน้ำของแม่น้ำลำคลอง โดยวางลอบให้อยู่ในแนวนอน

เวลาทำการประมง  ได้ตลอดทั้งวัน

ฤดูกาล  ทุกฤดูกาล

สัตว์น้ำที่จับได้  ปลาหมอ ปลาช่อน ปลากระดี่ ปลาตะเพียน ปลาสร้อย ปลาไหล

แหล่งทำการประมง  แม่น้ำ คลอง และบึง

ชื่อภาษาไทย : ลอบยืน

ชื่อภาษาอังกฤษ : Vertical cylinder trap

ลักษณะเครื่องมือประมง

            เป็นเครื่องมือดักจับปลาที่สานด้วยไม้ไผ่ หรือเชือกไนล่อน ใช้ไม้ไผ่ หรือลวดรัดโครงไม้ ลอบมีช่องว่างให้ปลาว่ายเข้าไปติดภายใน ลอบที่ใช้มีขนาดความสูงประมาณ 1.20 – 2.00 เมตร มีลักษณะเหมือนกับทรงขวดที่วางตั้งไว้ ส่วนปลายลอบยืนนั้น มัดปลายซี่ไม้ไผ่รวมกันตรงด้านข้าง จะทำงายาวผ่าเกือบตลอดความยาวของลอบ ลอบยืนมีหลายขนาดตามแต่ลักษณะการใช้งาน และความลึกของแหล่งน้ำ

วิธีการทำประมง

            ใช้ดักปลาในน้ำลึก จะใช้แผงเฝือกกั้นแม่น้ำหรือไม่ก็ได้ การดักลอบยืนจะดักน้ำลึกกว่าลอบนอน หากใช้เฝือกกั้นก็ดักลอบยืนไว้ตามน้ำนิ่งใกล้ๆกอหญ้า พุ่มไม้ที่อยู่ในน้ำ จะได้ปลาตะเพียน ปลาสร้อย ปลากด ฯลฯ

เวลาทำการประมง  ได้ตลอดทั้งวัน

ฤดูกาล  ทุกฤดูกาล

สัตว์น้ำที่จับได้  ปลาตะเพียน ปลาสร้อย ปลาตะโก ปลากด ปลาแขยง

แหล่งทำการประมง  แม่น้ำ คลอง และบึง

ชื่อภาษาไทย : เบ็ดปัก

ชื่อภาษาอังกฤษ  : Set pole and line with live bait

ลักษณะเครื่องมือประมง

            ลักษณะเป็นไม้ไผ่เหลาให้เรียวยาวประมาณ 1 – 1.50 เมตรบริเวณด้านปลายของเบ็ดจะเรียวยาวอ่อน เพื่อสร้างแอ็คชั่นเวลาปลากินเหยื่อ มีเชือกไนล่อนสีขาวผูกกับตะขอเบ็ดประมาณเบอร์ 15 ก้านยาว ส่วนปลายเชือกมัดติดกับปลายคันเบ็ด โดยจะใช้ความยาวของสายเบ็ดประมาณ 50 เซนติเมตร

วิธีการทำประมง

            หาพื้นที่ที่คิดว่ามีปลาเยอะ เช่น ทุ่งนา ริมคลอง หรือริมตลิ่งของแม่น้ำ เตรียมตัวใส่เบ็ดประมาณ 5 โมงเย็น (เวลา 17.00 น.) ตอนใส่เบ็ดต้องทำบริเวณที่เหยื่อจุ่มลงน้ำให้โล่ง โดยใช้มีดตัดถ่างสิ่งกีดขวาง แล้วทำการปักเบ็ด โดยใช้เหยื่อไส้เดือน ลูกกบ หรือลูกเขียดในการล่อปลามาติดเบ็ด

เวลาทำการประมง  ช่วงเวลาเย็น ประมาณ 16.00 น. – 18.00 น.

ฤดูกาล  ทุกฤดูกาล

สัตว์น้ำที่จับได้  ปลาหมอ ปลาช่อน ปลาดุก กบ

แหล่งทำการประมง  ทุ่งนา แม่น้ำ คลอง และบึง

ชื่อภาษาไทย : เบ็ดราว

ชื่อภาษาอังกฤษ : Long line

ลักษณะเครื่องมือประมง

            เป็นเบ็ดที่ผูกติดกับเชือกไนล่อนอ่อนสีขาวความยาวประมาณ 45 – 50 เซนติเมตร ขนาดของเบ็ดจะใช้เบอร์ 15 -18 และนำมาผูกติดกับเชือกไนล่อนเขียว เรียกว่าคร่าวเบ็ด โดยผูกเป็นระยะทุกๆ 1 เมตร ถึง 1.50 เมตร ความยาวของเชือกคร่าวเบ็ดประมาณ 100 – 200 เมตร

วิธีการทำประมง

            จะใส่เบ็ดราวบริเวณริมตลิ่งได้ทั้งช่วงฤดูแล้ง และฤดูน้ำหลาก หรือบางครั้งอาจวางเบ็ดราวขวางแม่น้ำ หรือลำคลองก็ได้ โดยใช้หินถ่วงเชือกคร่าวเบ็ดให้จมน้ำ โดยใช้เหยื่อไส้เดือนดิน ไส้ไก่ ลูกปลาขนาดเล็ก หรือเหยื่อหมัก ในการล่อปลามาติดเบ็ด

เวลาทำการประมง  กลางวันและกลางคืน

ฤดูกาล  ทุกฤดูกาล

สัตว์น้ำที่จับได้  ปลาช่อน ปลาดุก ปลากด และปลาเค้า

แหล่งทำการประมง  แม่น้ำ ลำคลอง หนอง และบึง

ชื่อภาษาไทย :  ฉมวก

ชื่อภาษาอังกฤษ :  Harpoon

ลักษณะเครื่องมือประมง

            มีส่วนประกอบอยู่ 2 ส่วน คือส่วนที่ทำจากเหล็กแหลม 3 – 9 อัน ความยาวประมาณ 5 – 8 นิ้ว เชื่อมติดกันเป็นง่าม มีลักษณะเป็นวงกลม หรือเรียงกันเป็นแถว ด้านปลายจะมีลักษณะแหลม หรือบางอันจะมีเงี่ยงก็ได้ ส่วนปลายอีกด้านจะถูกเชื่อมรวมกัน และทำเป็นกระบอกกวง ความยาวประมาณ 3 – 5 นิ้ว สำหรับเป็นด้ามฉมวก ส่วนตัวด้ามของฉมวกอาจทำจากไม้ไผ่ความยาวตามผู้ใช้ถนัด

วิธีการทำประมง

            ใช้ทำการประมงได้ทั้งกลางวันและกลางคืน โดยวิธีการเดินแล้วใช้ฉมวกแทงหรือขึ้นเรือพายหาสัตว์น้ำในเวลากลางคืน โดยถือฉมวกแล้วส่องไฟหาสัตว์น้ำบริเวณชายฝั่ง หากพบสัตว์น้ำก็ใช้ฉมวกแทง หรือขึ้นเรือพายหาสัตว์น้ำในเวลากลางคืน โดยถือฉมวกแล้วส่องไฟหาสัตว์น้ำบริเวณชายฝั่ง หากพบสัตว์น้ำก็ใช้ฉมวกแทง

เวลาทำการประมง  กลางวันและกลางคืน

ฤดูกาล  ทุกฤดูกาล

สัตว์น้ำที่จับได้  กบ ปลาช่อน และปลาชะโด

แหล่งทำการประมง  ทุ่งนา ริมตลิ่ง และบริเวณชายฝั่ง

ชื่อภาษาไทย : ปืนฉมวก

ชื่อภาษาอังกฤษ : Spear gun

ลักษณะเครื่องมือประมง

            ประกอบด้วย 4 ส่วน คือ ตัวโครงปืน, ดันง้างสายยาง, ยางยืด และลูกดอก ส่วนมากตัวโครงปืนทำจากไม้คล้ายปืนยาว บริเวณเกือบถึงปลายปืนมีการเจาะโครงปืนเพื่อใส่คันง้างสายยาง และบริเวณโครงด้านบนของปืนมีการเซาะร่องเพื่อใส่ลูกดอก ในส่วนของลูกดอกทำจากเหล็กสปริง PCY 6 มิลลิเมตร ผิวกลม ปลายแหลม ความยาว 1 – 1.5 เมตร ด้านท้ายของลูกดอกเซาะร่องสำหรับมัดเชือก เพื่อที่เวลายิงออกไปแล้วสามารถดึงลูกดอกกลับมาได้

วิธีการทำประมง

            ใช้สำหรับยิงปลา และสัตว์น้ำขนาดใหญ่

เวลาทำการประมง  ได้ทั้งกลางวันและกลางคืน

ฤดูกาล  ทุกฤดูกาล

สัตว์น้ำที่จับได้  ปลาช่อน ปลาชะโด ปลายี่สก ปลาสวาย ปลานิล ฯลฯ

แหล่งทำการประมง  แม่น้ำ ห้วย หนอง และบึง

ชื่อภาษาไทย : ช้อนขาคีม

ชื่อภาษาอังกฤษ : Boat Dip Net

ลักษณะเครื่องมือประมง

            เครื่องมือชนิดนี้ถักด้วยด้ายเป็นตาข่าย ขนาดตา 4 เซนติเมตร ผืนตาเป็นรูปสามเหลี่ยมหน้าจั่ว  ก้นถุงลึก 4.50 เมตร ด้ามถือใช้ไม้ไผ่ 2 อัน        ยาว 4 เมตร ผูกไขว้กันระหว่างกึ่งกลางเป็นรูปกรรไกร แล้วผูกขึงผืนตาข่ายติดกับไม้ด้านหนึ่ง ส่วนอีกด้านหนึ่งเป็นที่สำหรับถือ

วิธีการทำประมง

            ใช้เรือ 1 ลำ ชาวประมง 2 คน คนหนึ่งทำการพายเรือทางท้ายทวนกระแสน้ำไปเรื่อยๆ ส่วนคนที่อยู่หัวเรือก็จีบช้อนขาคีมกดให้ปากช้อนลงในน้ำและยกขึ้นดูเป็นคราวๆ

เวลาทำการประมง  ช่วงเวลากลางวัน

ฤดูกาล  ทุกฤดูกาล

สัตว์น้ำที่จับได้  ปลาตะเพียน, ปลากา และปลากด

แหล่งทำการประมง  แม่น้ำ ลำคลอง หรือแหล่งน้ำที่มีน้ำไหล

ชื่อภาษาไทย : เรือผีหลอก

ชื่อภาษาอังกฤษ : Simple Catching Boat

ลักษณะเครื่องมือประมง

            ท้องเรือค่อนข้างแบน และกราบเรือเมื่อลอยอยู่ในน้ำจะสูงจากระดับน้ำไม่มากนัก กราบเรือด้านหนึ่งติดแผ่นกระดานสีขาวและวางให้เอียงลาดลงน้ำ อีกด้านหนึ่งของกราบเรือนั้นขึงตาข่ายเป็นแนวยาวตลอดลำเรือ และให้ขอบสูงจากกราบเรือประมาณ 1 เมตร ใช้เป็นเรือประมงน้ำจืดตามแม่น้ำลำคลอง

วิธีการทำประมง

            พายเรือออกหาปลาในเวลากลางคืน เมื่อปลาเห็นแผ่นกระดานสีขาวท่ามกลางความมืด ปลาจะตกใจและกระโดดข้าม แต่กระโดนไม่พ้น เพราะถูกตาข่ายกั้นไว้ ปลาจะตกลงไปในท้องเรือ นับเป็นวิธีหาปลาแบบง่ายๆ อีกวิธีหนึ่ง

เวลาทำการประมง  ช่วงเวลากลางคืน

ฤดูกาล  ทุกฤดูกาล

สัตว์น้ำที่จับได้  ปลาผิวน้ำทั่วไป

แหล่งทำการประมง  แม่น้ำ และลำคลอง

ชื่อภาษาไทย : ยอขันช่อ

ชื่อภาษาอังกฤษ : Bug Lift Net

ลักษณะเครื่องมือประมง

            เครื่องมือที่มีขนาดใหญ่กว่ายอธรรมดา การยกกว้านขึ้นจะอาศัยคานดีด ประกอบด้วยจุดหมุน ทำให้สามารถยกขึ้นโดยแรงของคนๆเดียว ลักษณะของเครื่องมือ เช่นเดียวกับยอทั่วไป ประกอบเป็นเนื้ออวนที่มีรูปร่างเป็นสี่เหลี่ยมจัตุรัส มีคันยอ และไม้กว้าน ใช้ทำการจับสัตว์น้ำ

วิธีการทำประมง

            การใช้จะนำเชือกคร่าวของอวนทั้ง 4 ผูกมุมเข้ากับไม้แขวนยอ และกว้านให้ยอวางลงไปบนพื้นโคลนใต้น้ำ สังเกตปลาเข้าก็สาวเชือก ปลายไม้กว้านอีกด้านหนึ่งกดให้ยอยกขึ้นพ้นน้ำ
และทำการผูกเชือกไว้ให้แน่น ใช้สวิงตักสัตว์น้ำที่อยู่ก้นอวน

เวลาทำการประมง  ได้ตลอดทั้งวัน

ฤดูกาล  ทุกฤดูกาล

สัตว์น้ำที่จับได้  ปลา และสัตว์น้ำตามธรรมชาติทั่วไป

แหล่งทำการประมง  แม่น้ำ ลำคลอง หนอง และบึง

ชื่อภาษาไทย  : ช้อนหางเหยี่ยว

ชื่อภาษาอังกฤษ : Raft Dip Net

ลักษณะเครื่องมือประมง

            เป็นเครื่องมือชนิดหนึ่งที่มีขนาดใหญ่กว่ายอธรรมดา การยกกว้านขึ้น/ลง จะอาศัยคานดีด ประกอบด้วยจุดหมุน ทำให้สามารถยกขึ้นโดยแรงของคน ลักษณะของเครื่องมือเช่นเดียวกับยอทั่วไป คือประกอบเป็นเนื้ออวนที่มีรูปร่างเป็นสี่เหลี่ยมจัตุรัส มีดันยอและไม้กว้านใช้ทำการจับสัตว์น้ำ เครื่องมือนี้ใช้แพเป็นพาหนะ

วิธีการทำประมง

            วิธีการใช้จะนำเชือกคร่าวของอวนทั้ง 4 มุม ผูกเข้ากับไม้แขวนยอ และกว้าน ให้ยอวางลงไปพื้นโคลนใต้น้ำ สังเกตปลาเข้าก็สาวเชือก ปลายไม้กว้านอีกด้านหนึ่งกดให้ยอยกขึ้นพ้นน้ำ
และผูกเชือกไว้ให้แน่น ใช้สวิงตักสัตว์น้ำที่อยู่ก้นอวนแล้วจึงปล่อยให้ยอวางลงดังเดิม

เวลาทำการประมง  ได้ตลอดทั้งวัน

ฤดูกาล  ทุกฤดูกาล

สัตว์น้ำที่จับได้  ปลาตามธรรมชาติทั่วไป และปลาผิวน้ำ

แหล่งทำการประมง  แม่น้ำ ลำคลอง บึง และหนอง